Το ελεύθερο λογισμικό είναι γνωστό ότι συνοδεύεται από μία σειρά πλεονεκτημάτων. Τα ανοικτά πρότυπα, η αυξημένη ασφάλεια, το μηδενικό κόστος κτήσης και η εγγύηση για ένα ψηφιακό μέλλον απελευθερωμένο από πατέντες είναι τα κύρια σημεία. Ωστόσο, στην πράξη όταν μιλάμε για server software στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις εννοούμε… Microsoft! Πολλές έρευνες έχουν γίνει πάνω στο θέμα, ανεξάρτητες και “ανεξάρτητες”. Όλες όμως καταλήγουν στο ότι από οικονομικής πλευράς το linux όχι μόνο δεν είναι τόσο συμφέρουσα λύση όσο ακούγεται αρχικά, αλλά είναι σε τελική ανάλυση σημαντικά πιο ακριβή λύση χωρίς παράλληλα να δίνει κανένα συγκριτικό πλεονέκτημα. Θα κάνουμε μία απόπειρα να αναλύσουμε τους λόγους που συμβαίνει το παραπάνω.

1. Κανείς δεν απολύθηκε επειδή επέλεξε Microsoft

Τις αποφάσεις τις κάνουν συνήθως διευθυντικά στελέχη που δεν είναι κατ’ ανάγκη ιδιοκτήτες της επιχείρησης. Δεν ενδιαφέρονται αν η επιχείρηση πληρώσει για την υποδομή της λίγο περισσότερο για τις άδειες χρήσης (από 1.000€ έως αρκετές χιλιάδες ευρώ). Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι να μην κατηγορηθούν ότι κάναν λανθασμένη επιλογή λύσης ή συνεργάτη. Η Microsoft είναι το διεθνές industry standard στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, είναι δηλαδή η… ασφαλής επιλογή. Ακόμα και αν τελικά προκύψει κάποιο θέμα (πχ σημαντικό πρόβλημα ασφάλειας του λογισμικού) δεν μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνος κάποιος που επέλεξε μία de facto λύση που ακολουθεί όλος ο κόσμος.

Αν και το παραπάνω δεν συνηγορεί υπέρ της λύσης Microsoft όσο αφορά το κόστος, παραμένει σημαντικός παράγοντας επιλογής.

2. Υποστήριξη υλικού

Το linux έχει δεχτεί σκληρό μποϊκοτάρισμα όσο αφορά την υποστήριξη του υλικού. Πολλοί κατασκευαστές έχουν δεχτεί προειδοποιήσεις σε περίπτωση που υποστηρίξουν το linux δίνοντας οδηγούς για τις συσκευές τους. Αλλά και το λογισμικό διαχείρισης που διατίθεται, όπου διατίθεται, είναι συνήθως υποδεέστερο και υπολείπεται σε λειτουργικότητα αυτού για Microsoft Windows. Πχ αρκετοί RAID controllers δεν υποστηρίζουν hardware RAID σε linux, αφήνοντας τον admin με μόνη επιλογή το software RAID, το οποίο υπολείπεται σε λειτουργικότητα και ασφάλεια (το γιατί είναι τεχνικό θέμα που ξεφεύγει από τους σκοπούς του άρθρου). Ή πχ δεν υπάρχουν εργαλεία που αποστέλλουν αυτόματα e-mail στον τεχνικό σε περίπτωση βλάβης, κάτι που υπάρχει σχεδόν παντού στις αντίστοιχες εφαρμογές διαχείρισης για Windows.

Η ελλιπής ή περιορισμένη υποστήριξη οδηγεί τον admin να επιλέξει λύσεις ανάμεσα σε λιγότερους κατασκευαστές. Έτσι, δεν μπορεί να επιλέξει τον καλύτερο ή πιο συμφέρον κατασκευαστή για την περίσταση αλλά εξαναγκάζεται να επιλέξει ανάμεσα σε αυτούς που παρέχουν ικανοποιητική υποστήριξη για linux. Αντίθετα, για τα Windows όλοι οι κατασκευαστές παρέχουν ικανοποιητική υποστήριξη και όλες οι επιλογές είναι διαθέσιμες.

3. Ευκολία εγκατάστασης και δυνατότητες

Το linux σίγουρα έχει απεριόριστες δυνατότητες. Το θέμα είναι πόσο εύκολο και με τι κόστος αυτές υλοποιούνται. Το να στήσει κανείς στα Windows ένα domain με διαμοίραση αρχείων και εκτυπωτών, αλληλογραφία, fax, intranet, αυτόματη διαχείριση ενημερώσεων των clients και πολιτικές ασφαλείας για όλο το δίκτυο είναι υπόθεση ολίγων λεπτών και μερικών κλικ. Στο linux όλα αυτά γίνονται, αλλά με ΠΟΛΛΑ κλικ, με ΠΟΛΛΕΣ εντολές και ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΕΣ ώρες! Ως αποτέλεσμα, κανείς τεχνικός δεν πρόκειται να αφιερώσει ολόκληρες μέρες μόνο και μόνο για την εγκατάσταση του server για την οποία συχνά ζήτημα είναι αν θα πληρωθεί έστω και 1.000€ συνολικά για όλο το έργο.

4. Τεχνική υποστήριξη

Όταν έχουμε πρόβλημα φωνάζουμε τον τεχνικό. Όταν όμως ο τεχνικός έχει πρόβλημα, ποιόν φωνάζει;; Η αλήθεια είναι ότι και οι τεχνικοί συχνά χρειάζονται βοήθεια από έναν… τεχνικό! Η Microsoft με το δίκτυο συνεργατών της παρέχει συμβόλαια υποστήριξης σε τεχνικές εταιρείες. Μάλιστα, αυτά καλύπτουν διάφορες περιπτώσεις, όπως τηλεφωνική υποστήριξη με case number, εξειδικευμένο Έλληνα τεχνικό για κάθε θέμα και διαβάθμιση σε ανώτερα επίπεδα υποστήριξης αν δεν λυθεί το θέμα, ακόμα και αντιμετώπιση περιστατικών “server down” ή “business down”. Στο linux, υπάρχουν παρόμοιες λύσεις, κυρίως από την RedHat, οι οποίες όμως ανεβάζουν το κόστος, φέρνοντάς του τουλάχιστον στα επίπεδα της λύσης Microsoft. Επιπλέον, το linux απαιτεί τεχνικούς με μεγαλύτερες γνώσεις και, συνεπώς, υψηλότερους μισθούς. Και αυτό με τη σειρά του ανεβάζει επίσης το κόστος.

5. Διαθέσιμο λογισμικό

Σίγουρα το linux έχει μία μεγάλη γκάμα ελεύθερου λογισμικού που καλύπτουν τις βασικές ανάγκες. Τι γίνεται όμως για τις εμπορικές και λογιστικές εφαρμογές; Τις εφαρμογές μισθοδοσίας; Της διαχείρισης αποθήκης; Τις εφαρμογές για τις κρατήσεις ΙΚΑ; Τις ναυτιλιακές εφαρμογές; Τις ιατρικές; Το υλικό προώθησης προϊόντων του κατασκευαστής που αντιπροσωπεύει η επιχείρηση, πχ CD με διαφημιστικό υλικό; Τον φορολογικό μηχανισμό; Όλες αυτές οι εφαρμογές, που συχνά δημιουργούνται από ελληνικές επιχειρήσεις πληροφορικής, είναι φτιαγμένες για περιβάλλον Windows και μόνο. Συχνά απαιτούν MS SQL Server, .NET και γενικά τεχνολογίες και πλατφόρμες της Microsoft. Όποιος δεν έχει Windows σε σταθμούς εργασίας και τους servers, απλά μένει εκτός παιχνιδιού.

6. Integration με τους Windows clients

Οι υπολογιστές των χρηστών για ευνόητους λόγους (βλέπε παραπάνω) έχουν Windows. Οι Windows servers είναι ειδικά ρυθμισμένοι και παρέχουν εξειδικευμένα εργαλεία και μηχανισμούς για την ευκολότερη διαχείριση των clients. Μερικά παραδείγματα είναι η επιβολή policies, connection wizzards για την εισαγωγή στο domain, shadow copy client, εισαγωγή πιστοποιητικού server, εγκατάσταση εφαρμογών, fax client, διαχείριση client updates, εγκατάσταση δικτυακών εκτυπωτών. Και όλα αυτά εντελώς αυτόματα και με αρκετά βολικές default ρυθμίσεις. Τι υπάρχει από αυτά στο linux;; Από τίποτα έως ελάχιστα. Και όλα χειροκίνητα από τα χεράκια του admin!

7. Κέρδος της τεχνικής εταιρίας

Πριν την εγκατάσταση η τεχνική εταιρεία θα δώσει μία οικονομική προσφορά. Αυτή θα περιέχει το κόστος του εξοπλισμού, του λογισμικού και των εργασιών. Δεδομένου ότι η τεχνική εταιρεία θα έχει ένα ποσοστό (κέρδος) από την πώληση του λογισμικού, μπορεί να δώσει πιο χαμηλή τιμή για την εγκατάσταση. Αντίθετα, αν προταθεί λύση βασισμένη σε ελεύθερο λογισμικό, η τεχνική εταιρία δεν θα έχει κανένα κέρδος από πώληση λογισμικού. Οπότε, για να βγάλει το ίδιο κέρδος με την πρώτη περίπτωση, πρέπει να χρεώσει ακριβότερα τις εργασίες εγκατάστασης. Αυτό όμως φαίνεται άσχημα στο μάτι του πελάτη, αφού βλέπει ότι οι εργασίες στη δεύτερη περίπτωση είναι ακριβότερες, κάτι που η τεχνική εταιρεία θα κληθεί να αιτιολογήσει. Αν και αυτό το γεγονός δεν είναι κατ’ ανάγκη αποτρεπτικό για τη συμφωνία, είναι ένα εμπόδιο που πρέπει να ξεπεραστεί με κάποιο τρόπο.

Αντίθετα, στη λύση Microsoft η τεχνική εταιρεία μπορεί να βγάλει ένα κέρδος τουλάχιστον 10% επί της τιμής του λογισμικού (που μπορεί να ανέρχεται και σε χιλιάδες ευρώ), χωρίς αυτό να φαίνεται ως ξεχωριστό ποσό στην προσφορά και μάλιστα με σχεδόν μηδενικό κόστος για την τεχνική εταιρεία που απλά θα μεταπωλήσει το λογισμικό χωρίς κόπο!

Συμπεράσματα

Η παρούσα ανάλυση δεν επεκτείνεται σε θέματα όπως οι πατέντες λογισμικού και οι συνέπειές τους, τη δέσμευση μιας εταιρείας σε συγκεκριμένες propriaitary τεχνολογίες και διάφορα άλλα ζητήματα όπου μόνο το ελεύθερο λογισμικό μπορεί να δώσει πραγματικές λύσεις. Σίγουρα είναι κάπως κοντόφθαλμη και μονόπλευρη, όπως ίσως θα αντιμετώπιζε το θέμα μία ελληνική μικρομεσαία επιχείρηση. “Τί δίνω, τί παίρνω”. Σίγουρα, δεν προτείνεται η υιοθέτηση του κλειστού λογισμικού. Αντίθετα, μέσα από αυτό το άρθρο γίνεται μία προσπάθεια καταγραφής των προκλήσεων που καλείται να αντιμετωπίσει το ελεύθερο λογισμικό και μία ανάλυση στο “γιατί” μέχρι σήμερα το ελεύθερο λογισμικό δεν έχει καταφέρει να ορθοποδήσει μέσα στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Μία βαθύτερη ενημέρωση των επιχειρήσεων για τις αξίες του ελεύθερου λογισμικού και πως μπορούν αυτές να αποδειχθούν συμφέρουσες για τις εταιρείες που θα το υιοθετήσουν ίσως βοηθούσε την κατάσταση. Επιπλέον, το documentation τόσο για admins όσο και για developers που αναπτύσσουν εφαρμογές επίσης θα συντελούσε προς την ευρύτερη υποστήριξη του linux. Σε αυτό κινήσεις όπως αυτή της ΕΕΛΛΑΚ ίσως θα μπορούσαν να αποδειχθούν ωφέλιμες. Τέλος, οι χρήστες και οι admins θα μπορούσαν να πιέσουν περισσότερο τους κατασκευαστές για καλύτερη υποστήριξη του linux στις συσκευές τους. Τα τεχνικά τμήματα των κατασκευαστών καταγράφουν όλες τις συνομιλίες και την αλληλογραφία με τους χρήστες και κατά διαστήματα αναλύονται και αξιολογούνται.

Το συμπέρασμα είναι ότι στην παρούσα κατάσταση η αγορά σε περιβάλλοντα MME ή SMB (Small and Medium Business) έχει κατακλυστεί από λύσεις βασισμένες σε προϊόντα Microsoft, όπως ο SBS (Small Business Server). Είναι μία γενικότερη κατάσταση που διαμορφώθηκε μέσα σε περίοδο ετών και για την οποία δεν “ευθύνεται” μεμονωμένα οι τεχνικές εταιρείες ή οι developers, κλπ. Ολόκληρη η αγορά οδηγήθηκε πολύπλευρα προς αυτή την κατεύθυνση. Μήπως όμως ήρθε ο καιρός να αλλάξουμε;;